Darowizna

Regulacje prawne odnoszące się do darowizn na gruncie polskiego prawodawstwa zostały zawarte w Kodeksie cywilnym (art. 888-902). Zgodnie z nimi darowizna jest nieodpłatnym świadczeniem darczyńcy na rzecz obdarowanego. W praktyce darowizna polega na wzbogaceniu obdarowanego przez darczyńcę kosztem własnego majątku, przy czym każda ze stron umowy darowizny może liczyć więcej, niż jedną osobę.

Co może być przedmiotem darowizny?

W świetle aktualnie obowiązujących regulacji prawnych przedmiotem darowizny może być dowolne prawa (w tym niemajątkowe) lub przedmioty posiadające dla stron umowy konkretną wartość, którą da się precyzyjnie określić (np. darowizna pieniężna czy zwolnienie z długu). Należy mieć na uwadze, że choć w większości przypadków akt darowizny może zostać zawarty bez pośrednictwa notariusza (wystarcza zwyczajna forma pisemna), to jednak istnieją określone sytuacje, w których akt darowizny bezwzględnie musi zostać zawarty z udziałem notariusza. Są to:

• darowizna nieruchomości,
• darowizna prawa własności do nieruchomości,
• darowizna prawa do wieczystego użytkowania nieruchomości,
• darowizna praw spółdzielczych,
• darowizna przedsiębiorstwa.

Dodatkowo, jeżeli z jakiegoś powodu wykonanie umowy darowizny ma być przeniesione w czasie na późniejszy termin albo istnieją konkretne warunki wykonania danej darowizny, umowa taka również musi być zawarta w formie notarialnej.

Zgłoszenie darowizny

Każda darowizna, zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, powinna zostać zgłoszona do Urzędu Skarbowego w terminie do 6 miesięcy od daty podpisania umowy pomiędzy stronami. Zgłoszenie darowizny jest obowiązkiem obdarowanego, jeżeli darowizna nie była zawierana notarialnie. Każdorazowo zgłoszenie darowizny musi być dokonane na właściwym formularzu, który trzeba uzupełnić o wymagane informacje dotyczące danej darowizny (m.in. przedmiot darowizny oraz dokładne dane darczyńcy).
Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy wartość darowizny nie przekracza kwoty zwolnienia podatkowego przysługującego dla danej grupy podatkowej. Jeśli natomiast akt darowizny jest zawierany w formie notarialnej, żadna ze stron nie musi podejmować działań związanych ze zgłoszeniem darowizny – zajmuje się tym notariusz w ramach dokonywanej czynności notarialnej. Należny podatek od darowizny notariusz pobiera od obdarowanego i uiszcza go na rzecz właściwego Urzędu Skarbowego.

Podatek od darowizny

Co do zasady uzyskanie przysporzenia majątkowego w postaci darowizny podlega w Polsce opodatkowaniu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Podatek od darowizny jest uzależniony kwotowo zarówno od stopnia pokrewieństwa pomiędzy obdarowanym a darczyńcą, jak również od wartości samej darowizny. Wyróżnia się trzy grupy podatkowe w zależności od pokrewieństwa z obdarowanym:

• grupa I (kwota wolna od podatku: 9637 zł) – obecny małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, pasierb, macocha, ojczym, teściowie, zięć, synowa;
• grupa II (kwota wolna od podatku: 7276 zł) – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni oraz małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków oraz małżonkowie innych zstępnych;
• grupa III (kwota wolna od podatku: 4902 zł) – pozostałe osoby nie należące do żadnej z wymienionych wyżej stopni pokrewieństwa.

Dla podanych powyżej kwot wolnych od podatku nie ma obowiązku zgłaszania darowizny do Urzędu Skarbowego, o ile wartość darowizny nie przekracza tej kwoty. W przypadku kwot wyższych całkowite zwolnienie z podatku od darowizny jest możliwe jedynie w przypadku osób z najbliższej rodziny, czyli małżonka, zstępnych i wstępnych, rodzeństwa, pasierbów oraz ojczyma i macochy. Warunkiem uzyskania zwolnienia od podatku jest zgłoszenie darowizny do US w wymaganym ustawowo terminie, dokonanie darowizny przelewem na konto obdarowanego wraz z jednoznacznym opisem, iż jest to darowizna i ze wskazaniem obdarowanego oraz darczyńcy. Co istotne, zwolnienie z podatku od darowizny można uzyskać raz na 5 lat.